oktober 1572

3 oktober

Lumey van der Marck arriveert voor enkele dagen met zijn ′witte vendel van den Briel′ en zijn gevolg in Gouda. Vooraf heeft het stadsbestuur al maatregelen genomen ter bescherming van kerken en kloosters; Lumey en zijn soldaten staan immers bekend als zijnde seer geneycht (…) tot tspolieren van kercken ende godtshuysen.

• Kesper, ′De Goudsche vroedschap en de religie′ 404.

4 oktober

De Leidse vroedschap draagt de geestelijke instellingen op om binnen 14 dagen lijsten van hun inkomsten in te leveren. De calvinist Andries Schot wordt benoemd tot ontvanger.

• Ebben, Winnaars en verliezers 25.

5 oktober

In Leiden wordt in de Pieterskerk de eerste protestantse dienst gehouden.

• Duke, Reformation and revolt 209.

8 oktober

Lumey bevindt zich met zijn manschappen voor Schoonhoven.

In Dordrecht worden de katholieke geestelijken uit de stad verjaagd.

• Van Haecht, Kroniek 219.
• >Kesper, ′De Goudsche vroedschap en de religie′ 404.
• Koopmans, De Staten van Holland en de Opstand 29.

10-11 oktober

Vanuit Utrecht onderneemt Bossu met zo′n tien vendels soldaten een poging om Schoonhoven te ontzetten. Hij slaagt er niet in de schansen van de geuzen rond de stad te doorbreken en moet zijn pogingen staken. Wel vallen er slachtoffers onder de geuzen; Wouter Jacobsz. spreekt in zijn dagboek over seventien scuyten gewondichde, seven ter Goude in sint Catharynenconvent, dat sy voer haer gasthuys gebruyckteden, ende tien tot Gorcum.

• Jacobsz., Dagboek van Broeder Wouter Jacobsz. 28.
• Brugmans, ′Utrechtsche kroniek′ 117.

15 oktober

In Gorinchem wordt de vroedschap door Rutger van den Boetselaer, de gouverneur van de stad, ontslagen van de eed aan de koning.

• Huijsmans, J., ′Bijdragen tot de geschiedenis der katholieken te Gorcum 196.
• Langhout, De Reformatie te Gorcum 107.

19 oktober

De nieuwe vroedschap van Gorinchem legt een nieuwe eed van trouw af.

• Huijsmans, J., ′Bijdragen tot de geschiedenis der katholieken te Gorcum 196.

20 oktober

Schoonhoven wordt na een langdurig beleg ingenomen door van der Marck.

• Van der Aa, Aardijkskundig woordenboek X 266 (1 oktober?).
• Brugmans, ′Utrechtsche kroniek′ 118-119.
• Smit, ′De tocht van Lumey′ 104. (1 oktober?)
• Verwer, Memoriaelbouck 14.
• Van Vloten, Nederlands Opstand tegen Spanje, 1572-1575 56 (1 oktober?)

eind oktober

Lumey van der Marck legert zich 13 dagen lang met ′het witte vendel van den Briel′ en zijn gevolg (in totaal 700 personen) in Gouda tot onverwinlicke schaede , gewelt, overlast ende verdriet van de burgerij. Tijdens dit verblijf wordt het Margarethaklooster verwoest waarbij een 80-jarige bewoonster wordt mishandeld. Voorts worden enkele monniken vermoord en is tenminste één zuster van het Agnietenklooster verkracht. Het verblijf van Lumey met de zijnen kost de stad Gouda niet minder dan fl. 4000.

• Fagel en Pollmann, 1572. Burgeroorlog 166-167.
• De Graaf, Oorlog, mijn arme schapen 162 noemt een getal van 9 zusters die werden verkracht.
• Hibben, Gouda in revolt 86-87.
• Jacobsz., Dagboek van Broeder Wouter Jacobsz. 48 (op 4 november).
• Kesper, ′Brief over een (...) vergadering van de Staten van Holland′ 240.
• Kesper, ′De Goudsche vroedschap en de religie′ 405.
• Swart, Willem van Oranje 35.
• Van Wijn, Byvoegsels en aanmerkingen VI 99-100.

28 oktober

In Gouda wordt Jasper Arnoldi, broeder van het klooster den Hem en bewaarder van de altaren en de kerksieraden, omgebracht. Rond deze datum is ook de priester Pieter Hercksz. gedood.

• Jacobsz., Dagboek van Broeder Wouter Jacobsz. 47.

29 oktober

In Dordrecht wordt de prinsgezinde regent, Jacob Muys van Holy (zie 23/24 juni) schout als opvolger van de regeringsgezinde Jan van Drenckwaert.

• Van der Aa, Biographisch Woordenboek VIII, letter M 368-369.