november 1572

5 november

Uit een brief van het Hof van Gelderland aan stadhouder Berlaymont gedateerd op deze datum blijkt dat de geuzen nog steeds in groten getale over de Veluwe zwerven. Vanuit Amersfoort hebben zij maar liefst 400 wagens graan van het platteland gehaald.

8 november

Prinsgezinden proberen bij verrassing Tiel in te nemen. Met drie boten en 800 man proberen zij de stadsgracht over te steken als ze tijdig worden opgemerkt door de wacht. Na een kort gevecht, waarbij één dode valt aan de kant van de prinsgezinden, houden de aanvallers het voor gezien.

10 november

In ′t eerste van deser maent begonde Ducdalbe hem ontrent de stat van Zutphen in Gelderlant te vertoonen. Daarna gaat het hard. Bij de nadering van de Spanjaarden vluchten de geuzen uit Doetinchem dat overigens niet de kant van de Opstand had gekozen. Doesburg wordt moeiteloos ingenomen; Lochem sluit een verdrag met de Spanjaarden. Dat neemt niet weg dat alle drie de plaatsen de last van ingekwartierde ruiterij krijgen te dragen.

In Tiel komt ten langen leste toch een Spaans garnizoen. Andries van Anderlecht wordt er de commandant .

12 november

Zutphen wordt door de troepen van Don Frederik belegerd. De stad zou geweigerd hebben een garnizoen van Van den Bergh binnen te laten en wil zich zelf verdedigen.

14-15 november

Zutphen ligt twee dagen lang onder zwaar artillerievuur (zeventien kanonnen) van de Spanjaarden.

16 november

Op deze dag hebben de burgers van Zutphen de tol moeten betalen voor hun kortstondige waandenkbeeld goede soldaten te zijn. De stad wordt ingenomen en door de Spanjaarden wordt op uitdrukkelijk bevel van Alva een bloedbad aangericht. Het gehele garnizoen wordt omgebracht. Burgers worden naakt in het ijskoude water van de IJssel verdronken, anderen aan bomen opgehangen. Naar verluidt zijn ongeveer 500 burgers om het leven gebracht.

18 november

De gebeurtenissen in Zutphen hebben een enorm schrikeffect. Ook vele burgers ontvluchten via Hasselt, Genemuiden en Zwolle in paniek de stad. In enkele dagen storten de behaalde successen van Van den Bergh en zijn troepen als een kaartenhuis in elkaar.

19 november

Graaf Willem van den Bergh probeert met zijn hoogzwangere vrouw gravin Van den Bergh verkleed als dienstmeid de stad Kampen te ontvluchten. Zij worden herkend en uitgescholden en daarna gedwongen weer de stad in te gaan. Pas aan het eind van de middag mogen zij de stad uit. Van den Bergh komt uiteindelijk voor een aantal jaren in Bremen terecht.

Oranje doet nog eens een (vergeefse) poging het stadsbestuur van Tiel (waar inmiddels een garnizoen onder bevel van Andries van Anderlecht is gelegerd) over te halen om zich achter hem te scharen.

Erik van Brunswijk herovert vanuit Westfalen het dorp Winterswijk. De hertog laat een garnizoen achter, de overigen marcheren verder in de richting van Bredevoort.

Bredevoort wordt zonder geweld heroverd door de zoon van de pandheer Jacob van Bronckhorst.

De geuzen trekken ’s avonds uit Amersfoort. Ook zouden Amersfoort, Harderwijk en Elburg ′weder an den Coe Mt gegaen ende onder zijn subiectie′ zijn gekomen.

21? november

Erich van Brunswijk neemt Groenlo in.

De dag erna zijn Zwolle, Kampen en de overige Overijsselse steden weer onder het koninklijke gezag gekomen.

24 november

Het oorspronkelijke plan voor de veldtocht is dat na Zutphen het Spaanse leger teruggaat naar Nijmegen en vandaar in westelijke richting trekt om Zaltbommel en Gorcum te heroveren, om daarna langs de Lek naar Rotterdam en Schiedam te trekken. Met de actie in Gelderland is Holland aan de oostkant van de Duitse landen afgegrendeld, met de krijgstocht langs de Waal en de Lek zou ook de zuidkant van Holland zijn afgesloten. Het winterse weer verhindert dit plan. Het is door het drijfijs in de rivieren onmogelijk om de artillerie te vervoeren. Dat zelfde weer zorgt er voor dat in het IJ bij Amsterdam een complete geuzenvloot in het ijs is vastgevroren. Vandaag wordt dan ook in Nijmegen krijgsraad gehouden. Alva besluit af te zien van de tocht door het rivierenland. In plaats daarvan wordt gekozen voor een plan van Bossu om de geuzen die bij Amsterdam in het ijs vastzitten aan te pakken.

27 november

Het Spaanse leger bereikt Amersfoort.

28 november

Don Frederik trekt in gezelschap van onder andere Noircarmes met 400 man lichte ruiterij Amersfoort binnen. Het leger wordt in de omliggende dorpen ondergebracht.